ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ- ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΩΤΑΣ

 

Μια ηρωική μορφή του τόπου μας που έπεσε στο  μέτωπο της Βορείου Ηπείρου  κατά το έπος του 1940

 

Εικόνα: ο Γεώργιος Φώτας

Τα στοιχεία που ακολουθούν για τις συνθήκες του ηρωικού θανάτου του Γεωργίου Φώτα, μέσα στο αλβανικό έδαφος, προέρχονται από τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού και από τα αρχεία που παρέμειναν κλειστά ως το 1960.

Οἱ ἥρωες δὲν θνήσκουν, πίπτουν,
ἡ δὲ γῆ πίνουσα τὸ αἷμα των τοὺς ἀναγεννᾷ
(Ἰωάννης Μεταξᾶς)

Εικόνα: O Γεώργιος Φώτας με τη στολή του Έφεδρου Αξιωματικού Πεζικού

Πατρώνυμο Δημήτριος

Έτος γέννησης 1913

Νομός γέννησης Φλώρινας

        Δήμος Άργος Ορεστικόν

Περίοδος Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Μονάδα III/27ο Tάγμα Πεζικού του 27ου ΣΠ

Ημερομηνία θανάτου 11/2/1941

Τόπος θανάτου Γκούρι Τοπίτ (Κάμια)

 

Ο Γεώργιος Φώτας γεννήθηκε το 1913 στο Άργος Ορεστικό που διοικητικά τότε ανήκε στο νομό Φλώρινας. Σπούδασε Νομικά στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο στρατό κατετάγη ως έφεδρος Αξιωματικός του πεζικού και ήταν της κλάσης 1934.Μετά την τριετή του υπηρεσία απολύθηκε από τις τάξεις του Στρατού και εργάστηκε στην Αθήνα ως νομικός.

Την 28η Οκτωβρίου 1940 και με την κήρυξη πολέμου από τους Ιταλούς εναντίον της χώρας μας και την απόρριψη του ιταμού Ιταλικού τελεσιγράφου από τον Κυβερνήτη Ιωάννη Μεταξά, ο Γεώργιος Φώτας επιστρατεύτηκε  ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός του πεζικού και κατετάγη στο ΙΙΙ τάγμα του 27ου Συντάγματος Πεζικού.

 Όλοι οι επιστρατευόμενοι συγκεντρώθηκαν στο δημόσιο δρόμο- στην Εθνική οδό- και από εκεί προωθήθηκαν είτε στο Αλβανικό μέτωπο είτε στη γραμμή των οχυρών στα Ελληνο-βουλγαρικά σύνορα.

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (1-12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1941)

ΜΑΧΗ ΥΨΩΜΑΤΟΣ ΓΚΟΥΡΙ ΤΟΠΙΤ

Το 27ο ΣΠ ανήκε στην ΧΙ Μεραρχία Πεζικού με σειρά Διοικητικής υπαγωγής στο Γ' Σώμα Στρατού Του ΤΣΔΜ (Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας). Στον τομέα της ΧΙ ΜΠ, είχε μελετηθεί, κατόπιν διαταγής  του Γ' Σώματος Στρατού, επίθεση με σκοπό την κατάληψη του υψώματος Μνήμα Γραίας. Σκοπός της επιθετικής αυτής ενέργειας ήταν η εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών για μελλοντικές επιχειρήσεις, προς την ορεινή κατεύθυνση Μνήμα Γραίας- Γκούρι Τοπίτ (υψ 2148) Λούκοβα και εκείθεν προς Βορειοδυτικά.

Ο ΑΝΣΚ (Αντικειμενικός Σκοπός) της επίθεσης ήταν η κατάληψη και εξασφάλιση της γραμμής υψωμάτων 2068- 2148- 1840, ώστε η τοποθεσία να αποκτήσει βάθος και θα στηρίζονταν καλύτερα το αριστερό πλευρό της Μεραρχίας. 

Η εν λόγω επιχείρηση παρουσίαζε σοβαρές δυσχέρειες δεδομένου των εξαιρετικά δυσμενών συνθηκών (ισχυρή χιονόπτωση, παγετός), αλλά και λόγω του εξαιρετικά δύσβατου εδάφους.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες και για να πετύχει η επιθετική ενέργεια απαιτήθηκε σοβαρή προπαρασκευαστική ενέργεια, με την διάνοιξη ημιονικής οδού από το ύψωμα 1405 μέχρι του Μνήματος Γραίας, πάχους 2 ½ - 3 μέτρων και πλάτους 1.60μ καθώς και κατασκευή παραπηγμάτων επί των υψ. 1405, 1687, αρχή  χαράδρας Σκουμπίνι για την αποθήκευση τροφίμων, πυρομαχικών και υλικών για την υποστήριξη του εγχειρήματος.

Η εργασία αυτήν ήταν εξαιρετικά δυσχερής λόγω των επικρατουσών καιρικών συνθηκών αλλά και του παγωμένου εδάφους. Η  εργασία αυτή ανατέθηκε σε λόχο σκαπανέων (Μηχανικό) και σε 100 επιστρατευμένους Αλβανούς χωρικούς.

Ομοίως κατασκευάστηκε καταφύγιο για την παροχή ζεστού ροφήματος και τυχόν άλλης περίθαλψης δίπλα στην αρχή της χαράδρας Σκουμπίνι για το ανερχόμενο και κατερχόμενο προσωπικό.

Τέλος χορηγήθηκαν λευκοί επενδύτες και χιονοπέδιλα σε κάθε άντρα που θα μετείχε στις επιχειρήσεις.

Εικόνα: Διάταξη του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας την 6η Ιανουαρίου 1941 (ΔΙΣ/ΓΕΣ)

Η επίθεση αρχικά είχε οριστεί για την 3^η Φεβρουαρίου, αλλά λόγω  των δυσμενών καιρικών συνθηκών αναβλήθηκε για την 9η, θα εκτελούνταν απο το ΙΙΙ Τάγμα του 27ου ΣΠ με Διοικητή τον Ταγματάρχη Παναγιώτη Φακίνο. Ανάμεσά τους και ο Ανθυπολοχαγός Γεώργιος Φώτας.

Το πρωί της 9ης, ο  Διοικητής του Τάγματος, κινήθηκε με τον 9/27 λόχο και διμοιρία πολυβόλων από το ύψωμα 1687, ακολουθούμενος από διμοιρίας πεζικού και Αλβανών χωρικών, για την διάνοιξη της οδού, κατόρθωσε να φτάσει τις πρώτες απογευματινές ώρες 1000 μέτρα ανατολικά του υψώματος  Μνήμα Γραίας.

Εικόνα: Η Διάταξη Μάχης της ΧΙ ΜΠ και του υπ' αυτής 27ο ΣΠ την 6η Ιανουαρίου 1941 (ΔΙΣ/ΓΕΣ)

Η κατάσταση  ήταν δραματική. Η προέλαση δεν μπορούσε να συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό κάτω από τις άσχημες καιρικές συνθήκες. Ο Διοικητής του Λόχου και του Τάγματος, δια αγγελιαφόρου ενημέρωσαν  το Σύνταγμα  και από εκεί τη  Μεραρχία για τη συνέχιση των χιονοπτώσεων και το δριμύ ψύχος. Δόθηκε τότε εντολή να κατασκηνώσουν στο ξέφωτο και να συγκεντρώσουν ξύλα για τη θέρμανση των ανδρών και τη λήψη μέτρων ασφαλείας. Ο εχθρός δε φαινόταν πουθενά μέχρι τότε. Αυτή ήταν και η μοναδική ευχάριστη είδηση.

Το πρωί της 10^ης Φεβρουάριου ο 9/27 λόχος κινήθηκε προς το Μνήμα Γραίας με επικεφαλής τον Υποδιοικητή του Συντάγματος Ταγματάρχη Παπαβασιλείου Χρήστο, ο οποίος έφθασε εκεί το μεσημέρι.

Οι περίπολοι που στάλθηκαν από τον Διοικητή του ΙΙΙ/27 Τάγματος, λόγω της πρωτοφανούς καταστάσεως λόγω του ισχυρού ψύχους που επικρατούσε αλλά και λόγω των δυσχερειών κίνησης (ισχυρή ολισθηρότητα) επιβράδυναν την κίνηση δεν έφτασαν έγκαιρα στο ύψωμα 2148.

Όταν δε κινήθηκε ξανά δέχθηκε πυρά από το ύψωμα βορειοδυτικά του Μνήματος Γραίας από περίπολο  Ιταλών χιονοδρόμων, καθώς από  και μία δύναμη επιπέδου λόχου υποστηριζόμενη από πολυβόλα.

Εικόνα 3: Κατάληψη υψ.  Μνήμα Γραίας (ΔΙΣ/ΓΕΣ)

Ήταν φανερό πως το ύψωμα 2148, γνωστό ως Γκούρι Τοπίτ, βρισκόταν σε ιταλικά χέρια και θα χρειαζόταν μεγάλη προσπάθεια για την κατάληψή του. Κατόπιν σχετικής διαταγής, ο Υποδιοικητής του 27ου ΣΠ προχώρησε στην εκδήλωση επίθεσης κατά του υψώματος. Από τις 11:00 το πρωί στις 11 Φεβρουάριου που άρχισε η επίθεση και παρά τις επικρατούσες δυσμενείς καιρικές συνθήκες, έως τις 14:00 το μεσημέρι, πέντε από τις εννέα εστίες ιταλικής αντίστασης είχαν εξουδετερωθεί. Η ορμή των Ελλήνων στρατιωτών ήταν μεγάλη. Τίποτε δε μπορούσε να τους σταματήσει, ούτε το χιόνι, ούτε τα κρυοπαγήματα, ούτε τα ιταλικά πολυβόλα.

Η συνέχιση της επίθεσης τις υπολειπόμενες  ώρες της ημέρας δεν ήταν δυνατή, καθώς από πληροφορίες μέσω της γειτονικής Χ Μεραρχίας, Ιταλικά τμήματα κινούνταν προς την κατεύθυνση Πουπάτι, προς τον αυχένα 1640. Έτσι αποφασίστηκε η ολοκλήρωση της κατάληψης του υψώματος Γκούρι Τοπίτ να επιδιωχθεί με νυχτερινή ενέργεια. Η επίθεση εκδηλώθηκε στη 01:00 μετά τα μεσάνυχτα και πέτυχε την κατάληψη ολόκληρου του υψώματος 2148, εκτός της τελευταίας βραχώδους κορυφής, και σύμφωνα με σχετική διαταγή ανεστάλη οποιαδήποτε περαιτέρω προώθηση.

Για άλλη μια φορά ο Έλληνας στρατιώτης έκανε το καθήκον του, ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια.

 Ο Ανθυπολοχαγός Φώτας έπεσε στη μάχη, τοίς κείνων ρήμασι πειθόμενοι, πιστός στο καθήκον, υποφέροντας από υψηλό πυρετό.

 

Κατά την επιχείρηση το 27ο ΣΠ απώλεσε τέσσερις αξιωματικούς και τριάντα δύο οπλίτες και είχε 80 τραυματίες. Τα ονόματα των νεκρών αξιωματικών είναι: 

·     Ταγματάρχης Παναγιώτης Φακίνος (Διοικητής του 3ου Τάγματος του 27ου ΣΠ)

·     Έφεδρος Ανθυπολοχαγός Γεώργιος Φώτας

·     Ανθυπολοχαγός Μάρκος Τριανταφύλλος

·     Έφεδρος ανθυπασπιστής Ελευθεριάδης Παρασκευάς του Σάββα.

Έτσι χάθηκε ο γενναίος συμπολίτης μας στη χιονισμένη βουνοκορφή του όρους Κάμια (2148 μέτρα), μέσα στο αλβανικό έδαφος. Μαζί με τους ηρωικούς συμπολεμιστές του ετάφη στο ύψωμα Γκούρι Τοπίτ, μακριά από τα αγαπημένα του πρόσωπα. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει.

Εικόνα: Δελτίο φονευθέντος

Προς τιμήν του πεσόντος, ως ελάχιστη ένδειξη σεβασμού και ευχαριστίας, ο Δήμος Άργους Ορεστικού- τότε Δήμος Ορεστίδος προχώρησε σε ονοματοδοσία οδού με το όνομα του πεσόντος Γ. Φώτα. Ήταν από τις πρώτες ονοματοδοσίες οδών που έγιναν γι’ αυτόν το λόγο.

       ΠΗΓΕΣ

ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΝΕΚΡΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ 1940- 1945, Έκδοση Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού, Αθήνα 1990

O ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ, (ΕΛΛΗΝΟΙΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1940-41)- Χειμερινές Επιχειρήσεις-Ιταλική Επίθεση Μαρτίου (7 Ιανουαρίου- 26 Μαρτίου 1941),  Έκδοση Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατου, Αθήνα 1966

ΑΡΓΟΣ ΠΟΛΗ ΟΡΕΣΤΙΔΑΣ,

        ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ KONTRA NEWS 28/01/ 2018

https://dis.army.gr

Επιμέλεια ως προς την στρατιωτική ορολογία: Ιωάννης Αραμπατζής

ΑΤΤΙΛΑΣ 2- ΗΡΩΕΣ ΔΗΜΟΥ ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΑΠΑΛΑΜΠΡΟΥ- ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΕΝΤΡΑΣ- ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΟΥΡΝΟΥΤΟΣ

 Πρέπει να τονιστεί ότι, όταν εκδηλώθηκε η εισβολή του Αττίλα, οι αξιωματικοί και οι άνδρες της ΕΛΔΥΚ ζούσαν σε εχθρικό περιβάλλον. Είχαν εξελιχθεί με τέτοιο τραγικό τρόπο τα γεγονότα, που μια μεγάλη μερίδα Ελλήνων Κυπρίων, οπαδών του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, τους θεωρούσαν ως χουντικούς, πραξικοπηματίες και προδότες, εχθρούς της Κύπρου και του λαού της.

Η μαύρη προπαγάνδα των ημερών εκείνων έκανε μια μεγάλη μερίδα του λαού μας να ρίχνει το ανάθεμα στην ΕΛΔΥΚ και τους Ελλαδίτες αξιωματικούς, που υπηρετούσαν στην Εθνική Φρουρά. Σε αυτούς ριχνόταν όλο το βάρος της ευθύνης και της ενοχής για το πραξικόπημα. Κατηγορούνταν ότι δολοφονούσαν αδιάκριτα «νομιμόφρονες πολίτες» και θεωρούνταν εχθροί της Κύπρου και του λαού της. Αυτοί οι άνθρωποι οι αδικημένοι, οι «αναθεματισμένοι», οι εχθροί της Κύπρου και του λαού της, οι «προδότες» και «ανάξιοι Έλληνες», διέψευσαν με τον πανηγυρικότερο τρόπο τούς κατηγόρους τους. Απέδειξαν με τη δράση και τη θυσία τους ότι ήταν γνήσιοι Έλληνες, υπερπατριώτες, υπερασπιστές της Κύπρου και του λαού της.

Θεσπίστηκε λοιπόν η 29η Οκτωβρίου ως Ημέρα Mνήμης Αγνοουμένων Κύπρου- ως ελάχιστη ένδειξη σεβασμού στους ήρωες.

 

 

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΑΠΑΛΑΜΠΡΟΥ

Εικόνα: ο ήρωας Βασίλειος Παπαλάμπρου

Α.Μ. 37358

Ανθυπασπιστής  (ΠΖ)

ΠΑΠΑΛΑΜΠΡΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του Δημητρίου

Από την Λάγγα της Καστοριάς

Επεσε στη μάχη του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ  στην Κύπρο και κυρήχθηκε αγνοούμενος στις 16/08/1074

Ο συνταγματάρχης Βασίλειος Παπαλάμπρου, γεννήθηκε στη Λάγγα Καστοριάς, την 12η Οκτωβρίου 1931. Ήταν υιός του Δημητρίου και της Αθηνάς Παπαλάμπρου, 3^ος στη σειρά. Περιγράφεται ως ενθουσιώδης άνθρωπος. Παλικάρι. Καλοκάγαθος άνθρωπος, έξυπνος, δραστήριος, ψύχραιμος και χαρούμενος. Πολύ αγαπητός στον κόσμο.

Εισήλθε στη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών, την 27η Ιανουαρίου 1950 και αποφοίτησε με τον βαθμό του δεκανέα, την 6η Δεκεμβρίου 1951.

Το 1950 έφυγε από το Άργος, όντας καταφυγών του Εμφυλίου Πολέμου, για να καταταγεί στη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών (Σ.Μ.Υ.) Την χρονιά της ίδρυσης της σχολής. Ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 1949 Και τον Ιανουάριο του 1950 κατετάγη. Δεν ήταν μόνος του. Ολόκληρη παρέα από τη Λάγκα ήταν. Απαρτίζονταν η παρέα από τους: Βασίλειος Παπαλάμπρου, Αποστόλης Θεοχάρης, Ιωάννης Παπαϊωάννου, Φίλιππος Κατσάνου, Μιλτιάδης Ριζόπουλος και ο Δημήτριος Παπαβασιλείου. Ξεκίνησαν από το Άργος ορεστικό και όχι από τη Λάγκα, επειδή ήταν ακόμα καταφυγόντες λόγω του εμφυλίου Πολέμου. Συγκεκριμένα, η ημερομηνία αναχώρησής τους ήταν η 20^η Ιανουαρίου 1950. Η σχολή έδρευε στην Πάτρα. Έφτασαν στις 27 Ιανουαρίου στην Πάτρα. Κατατάγηκε ο Βασίλης στον 3^ο Λόχο. Η εκπαίδευση διήρκεσε 2 χρόνια. Μάλιστα, λόγω του νεαρού της ηλικίας του, καθυστέρησε η ορκομωσία του. Ήταν μόλις 17 ετών. Περίμενε 3 μήνες για να πάρει όπλο στα χέρια του. Πολύ σκληρή η εκπαίδευση, σιδερένια η πειθαρχία. Χαρακτηριστικό στοιχείο αυτής ήταν μια πινακίδα που έμεινε αξέχαστη που έγραφε: «Επιτρέπεται το τροχάδην, απαγορεύεται το βάδην».

Εικόνα: το πρώτο Πάσχα στη ΣΜΥ. Πασχαλινό τραπέζι. Διακρίνονται οι:

Όρθιοι: 1^ος Παπαβασιλείου Δημήτριος εκ Λάγκας, 2^ος Θεοχάρης Απόστολος εκ Λάγκας, 3^ος Παπαλάμπρου Βασίλειος εκ Λάγκας.

Καθιστοί από δεξιά: 1^ος Ιωάννης Παπαϊωάννου εκ Λάγκας, 2^ος Κωνσταντίνος Κέντρας εξ Άργους Ορεστικού

Από τη σχολή πήγε στο Κέντρο Νεοσυλλέκτων Μεσολογγίου. Από εκεί, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Φοίτησε κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, στα διάφορα σχολεία του όπλου του. Υπηρέτησε σε διάφορες Μονάδες, ανάλογα κάθε φορά του βαθμού του.

Έλαβε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις της Ν. Κορέας, από 11 Ιουνίου 1953 έως και 2 Ιουνίου 1954. Πήγε στην πρώτη γραμμή από τους πρώτους. «Μέσα στην φωτιά». Κι εκεί αγνοούνταν για κάποιες μέρες. Τους είχαν κυκλώσει και δε μπορούσαν να φύγουν. Έμειναν κρυμμένοι με την περίπολό του. Παρόλα αυτά, οι Βορειοκορεάτες δεν μπόρεσαν να τους ανακαλύψουν. Επέστρεψε με παράσημα. Και δώρα για όλους τους συγγενείς και φίλους από το χωριό.

Στον τελευταίο σταθμό της ζωής του στην Ελλάδα υπηρετούσε στην Κόνιτσα. Στην τελευταία του συνάντηση το 1973 με τον Αποστόλη Θεοχάρη, του μίλησε για την μετάθεσή του στην Κύπρο. Παρά τις αντιρρήσεις του καρδιακού του φίλου και συγγενή, που επέμενε να τον προφυλάξει, αυτός είχε πάρει την απόφασή του και έφευγε. Τόση ταλαιπωρία είχε τραβήξει κάποια χρόνια πριν στην Κορέα, αλλά δεν ήθελε να ξεκουραστεί. Όμως, όπως είχε εξομολογηθεί σε κάποιον φίλο του, πίστευε ότι δεν θα επιστρέψει ζωντανός από εκεί.  Έφυγε για Κύπρο. Στην ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου ) υπηρέτησε με το βαθμό του ανθυπασπιστή, από 31 Ιουλίου 1972 έως και την 16η Αυγούστου 1974, ως διμοιρίτης Διμοιρίας ΠΑΟ 75 χιλιοστών του Λόχου Βαρέων Όπλων.

Εξαφανίσθηκε, μαχόμενος εναντίον των Τούρκων, κατά τη μάχη του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ, την 16 Αυγούστου 1974, στο ύψωμα Αγίου Γεωργίου. Στην επίθεση του «Αττίλα» είχε μείνει πίσω μαζί με τον Κέντρα, ο οποίος, αφού έδιωξε τους περισσότερους στρατιώτες έμειναν πίσω να καλύψουν την σύμπτυξη των υπολοίπων λόχων, επιφέροντας μεγάλες απώλειες στους επιτιθέμενους  και γι’ αυτό υπήρξε ιδιαίτερο μένος εναντίον του. «Γι’ αυτό και όταν σκοτώθηκε, τον λιάνισαν με τις ερπύστριες. Γι’ αυτό και θεωρούνταν αγνοούμενος. Εξαφανισθείς». Όμως, ο Αποστόλης Θεοχάρης μετά από λίγο καιρό συνάντησε κάποιον Νικολούδη από την Κρήτη, φίλο και συνάδελφο, επίσης συνάδελφο του Βασίλη. Όπως αυτός ομολόγησε: «Εγώ ήμουν εκεί δίπλα, και όμως κατάφερα κι έφυγα. Ο Βασίλης έμεινε. Ο Βασίλης είναι νεκρός. Γινόταν χαλασμός εκεί».

Η τραγική ειρωνεία είναι ότι λίγες μέρες πριν το θλιβερό γεγονός είχε μηνύσει τους φίλους του ότι είχε πάρει μετάθεση για Καστοριά. Να ψάξουν να του βρουν σπίτι, γι’ αυτόν και την οικογένειά του. Δεν ήρθε ποτέ.

Παντρεύτηκε την εκλεκτή της καρδιάς του κ. Ελένη Δραγώνα το 1957. Απέκτησαν 2 κόρες την Αθηνά και την Ιωάννα.

Ήταν πολεμιστής του ΕΣΚΕ στην Κορέα και μάλιστα από τους πρώτους Μόνιμους Υπαξιωματικούς, που ανήκαν στις 2 πρώτες σειρές αποφοίτων της Σ.Μ.Υ. Μετείχε  στην 16^η Αποστολή και είχε επιδείξει τέτοια πολεμική δράση, ώστε πολλές ήταν οι διακρίσεις που κοσμούσαν το στήθος του. Μεταξύ αυτών:

1.                Ευαρέσκεια Προέδρου Δημοκρατίας Κορέας CYGMANRHEE

2.                Μετάλλιο Κορεάτικης Εκστρατείας

3.                Αμερικανικό Μετάλλιο

4.          Μετάλλιο Ευδοκίμου Υπηρεσίας Γ’ Τάξεως
5      5.   Μετάλλιο Ευδοκίμου    Υπηρεσίας Β’ Τάξεως

6.            Πολεμικός σταυρός Γ' Τάξεως, ως αγνοούμενος στις επιχειρήσεις της Κύπρου.

ΠΡΟΑΓΩΓΕΣ:

ΒΑΘΜΟΣ	ΧΡΟΝ. ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ	ΕΓΚΥΚ. Δ/ΓΗ
ΑΝΘ/ΣΤΗΣ	13.11.1968	206/68 ΕΔΥΕΘΑ
ΑΝΘ/ΛΓΟΣ	16.8.1974	6/75 ΕΔΥΕΘΑ
ΣΧΗΣ ΠΖ	12/12/08	ΦΕΚ Γ1178/2008

Ανακυρήχθηκε πεσών με το νόμο 3670/2008 ΦΕΚ Γ 1178/2008 της 12/12/2008 με υπουργό τον Μεϊμαράκη.

Το χρονικό- Η Επική Μάχη της «ΕΛΔΥΚ» Παραμονές της Παναγιάς του 1974!

Τις παραμονές του «ΑΤΤΙΛΑ 2», το μεγαλύτερο μέρος της ΕΛΔΥΚ βρέθηκε σε χώρους διασποράς, νότια του στρατοπέδου και πολύ κοντά σε αυτό.

Στο στρατόπεδο παρέμειναν τρεις λόχοι, υπό τον αντισυνταγματάρχη Παναγιώτη Σταυρουλόπουλο ο οποίος θα πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν ανήκε στην οργανική δύναμη της ΕΛΔΥΚ, αλλά ήταν ο συνοδός αξιωματικός της σειράς που θα αντικαθιστούσε τους επαναπατρισθέντες στρατιώτες που κατέφθασε με το αρματαγωγό ΛΕΣΒΟΣ με πλοίαρχο τον θρυλικό πλωτάρχη Χανδρινό. 

Εικόνα: ο Αν/χης Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος

Ο δε διοικητής Συνταγματάρχης Νικολαΐδης, πήρε την υπόλοιπη δύναμη, ήτοι 3 λόχους τυφεκιοφόρων και τη Διμοιρία Αναγνωρίσεως του Υπ/λγού Φραντζεσκάκη κατόπιν διαταγής στις 13 Αυγούστου  και έδωσε την εξής διαταγή: ''Θα υπερασπισθείτε το Στρατόπεδο κύριε Αντισυνταγματάρχα. Από αυτή τη στιγμή είστε ο Στρατοπεδάρχης. Θα μείνουν μαζί σας οι άνδρες του Λόχου Διοικήσεως και οι 2ος και 4ος Λόχος τυφεκιοφόρων και με μέρος του ΛΒΟ''. Η υπόλοιπη δύναμη είχε ταχθεί αρχικά στη Μακεδονίτισσα, ακολούθως στη Λακατάμια, μετά στους Αγ. Τριμυθιάς για να καταλήξει στη Δευτερά,13-15χλμ μακριά από το Στρατόπεδο.

Πριν τη μάχη κάλεσε τους διοικητές των λόχων και τους είπε επί λέξει: “Σε περίπτωση Τουρκικής επίθεσης, θα πολεμήσετε μέχρι ενός, χωρίς να κάνετε σπιθαμή πίσω. Αυτή είναι η διαταγή του Διοικητού πριν αναχωρήσει. Αν η κατάσταση καταστεί απελπιστική, μόνο εγώ- και τους το τόνισα το “μόνο εγώ”-με “προσωπική μου διαταγή”, θα διατάξω σύμπτυξη αρχικά και ακολούθως απαγκίστρωση”. Τους το επανέλαβα και πάλι ότι αν χρειαστεί να απαγκιστρωθεί η μονάδα, μόνο με διαταγή μου θα γινόταν και κανενός άλλου”.  Η πρώτη τουρκική επίθεση εκδηλώθηκε στις 14 Αυγούστου, από τις 05:00 το πρωί, με  προσβολή του στρατοπέδου από την αεροπορία και το πυροβολικό.

Οι Τούρκοι προχωρούσαν σε ένα παράλογο σχηματισμό σαν να πήγαιναν σε παρέλαση ή μάλλον σε περίπατο, και προχωρούσαν με τα όπλα ¨χιαστί', εκεί άρχισαν να τους χτυπούν οι Ελδυκάριοι με τέτοια σφοδρότητα ,που οι Τούρκοι δε κατάφεραν να προχωρήσουν ούτε μέτρο. Τους θέριζαν με τα τυφέκια και με τα τριαντάρια κι εκείνοι έπεφταν νεκροί, χωρίς να μπορούν να προχωρήσουν.

Μέχρι το απόγευμα, οι Τούρκοι είχαν διενεργήσει τρεις επιθέσεις, αλλά προσέκρουσαν στη σθεναρή αντίσταση της ΕΛΔΥΚ.

Την επομένη, 15 Αυγούστου, επαναλήφθηκε το ίδιο σκηνικό. Παρότι ο Αντισυνταγματάρχης Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος ζήτησε ενισχύσεις, έλαβε μόνο τρία τεθωρακισμένα οχήματα Marmon-Herrington, τα οποία θα ήταν εύκολη λεία για τα Μ-48 των Τούρκων.

Πρωί πρωί της Παναγίας οι Τούρκοι αναμένονται αλλά δε φαίνονται πουθενά. Όμως κατά τις 11.00 η ώρα οι Τούρκοι με ξαφνικό και συντονισμένο πυρ επιτέθηκαν ξανά κατά των ΕΛΔΥΚάριων. Παρά τις λυσσώδεις επιθέσεις μιας ολόκληρης μέρας, η ΕΛΔΥΚ δεν πέφτει. Το πιο σημαντικό όμως είναι οι απώλειες, αφού η πεδιάδα είχε στρωθεί με τα κορμιά των Τούρκων στρατιωτών. Aπο τις 18:00 είχαν σταματήσει και οι βολές των Τούρκων και σε μια ιδιότυπη εκεχειρία οι Ελδυκάριοι τους άφησαν να περισυλλέξουν τους νεκρούς τους. Παραδόξως, την παραμονή της Παναγίας και την ημέρα της εορτής της, η ΕΛ.ΔΥ.Κ. δεν είχε ούτε ένα νεκρό στρατιώτη. Είχε μόνο δύο τραυματίες..

Οι Έλληνες γίγαντες, μείνανε για να υπερασπίσουν το στρατόπεδό τους. Για την τιμή των όπλων και την αιώνια δόξα της πατρίδας! Η μάχη άνιση πέρα από κάθε φαντασία!

Μία από τις πιο γλαφυρές καταθέσεις ήταν αυτή του Διονύση Πλέσσα:

 «Στις 15 Αυγούστου, πήγε σχεδόν μεσημέρι και οι Τούρκοι δεν μας ενόχλησαν. Κατά τις 11.00 άρχισε η επίθεσή τους, πιο οργανωμένη από τις άλλες. Ανάμεσα στα άρματα εκινείτο το πεζικό και προπορευόταν ένας αξιωματικός, ο οποίος έδινε τα παραγγέλματα με μία σφυρίχτρα. Σφύριζε, ξεκινούσανε. Ξανασφύριζε, σταματούσανε. Μας έκανε εντύπωση ότι επιτίθεντο αφύλαχτοι, γι’ αυτό και είχαν φοβερές απώλειες. Έφθασαν πολύ κοντά μας και εμείς είχαμε διαταγή από τον λοχαγό Σταυριανάκο να τους αφήσουμε να πλησιάσουν και μετά να κτυπήσουμε. Είχαμε και κάποια κάλυψη από το Πυροβολικό, υπήρχε ένας Κύπριος ανθυπολοχαγός, ο Κίτρου, που έκανε υπεράνθρωπες προσπάθειες να μας υποστηρίξει. Έπεσε λοιπόν ένα βλήμα του Πυροβολικού ακριβώς μέσα στην μπούκα του προπορευόμενου άρματος, που σταμάτησε. Όσοι ήταν μέσα σκοτώθηκαν. Τα υπόλοιπα τρία ανέστρεψαν και οπισθοχώρησαν. Οι Τούρκοι δεν ήταν προετοιμασμένοι για οπισθοχώρηση και τα έχασαν. Τότε ακούσαμε τον λοχαγό Σταυριανάκο μέσα από το όρυγμά του, που φώναξε:

– Ρε! Είσαστε άντρες;

– Ναι! απαντήσαμε όλοι μαζί.

Και διέταξε έφοδο.

Εμείς ήμασταν 33 άτομα. Βάλαμε ξιφολόγχη, βγήκαμε έξω και τους κυνηγήσαμε σε μία ευθεία. Κάποιοι από τους Τούρκους πέρασαν το δρόμο και διέφυγαν. Οι περισσότεροι όμως, περίπου 100, κρύφτηκαν πίσω από ένα υδραγωγείο. Έβγαζαν το κεφάλι τους σιγά σιγά και προσπαθούσαν να διασχίσουν το δρόμο. Όποιοι πέρασαν, γλίτωσαν. Κάποια στιγμή επεχείρησαν να βγουν όλοι μαζί. Στήσαμε τα πολυβόλα και τους θερίσαμε. Ανέβηκε το ηθικό μας. Μας συγκίνησε ότι αυτό έτυχε την ημέρα της Παναγίας».

Εικόνα: ο λοχαγός Σωτήρης Σταυριανάκος

Περιγράφει ο Στρατιώτης της 103 σειράς του Λόχου Διοικήσεως της ΕΛ.ΔΥ.Κ., την επίθεση των Τούρκων, Αστέριος Κυριακόπουλος, από την Λάρισα.

"Ξημέρωσε της Παναγίας και οι Τούρκοι ξεκίνησαν με το ξημέρωμα να συλλέξουν τους εκατοντάδες νεκρούς τους κοντά στις δικές τους γραμμές. Να πλησιάσουν τις δικές μας δεν το τόλμησαν καθόλου! Η χθεσινή ήττα και τα δεινά που πέρασαν τους απέτρεψαν. Παραδόξως, την παραμονή της Παναγίας και την ημέρα της εορτής της, η ΕΛ.ΔΥ.Κ. δεν είχε ούτε ένα νεκρό στρατιώτη. Είχε μόνο δύο τραυματίες.

Περί της 10.30΄ της 15ης Αυγούστου, άρχισαν και πάλι ισχυρότατοι βομβαρδισμοί από αέρος με βαριά πυροβόλα, όλμους και τα άρματα τα οποία πλησίαζαν ξερνούσαν φωτιά και ατσάλι και επέστρεφαν πίσω. Οι βομβαρδισμοί επαναλαμβάνονταν κατά διαστήματα μέχρι το ματωμένο εκείνο δειλινό…΄Ηρθε η νύχτα και το σκοτάδι κάλυψε τους εμπολέμους. Νεκρική σιγή επικρατούσε στις αντιμαχόμενες πλευρές. Ένα κακό προαίσθημα κρατούσε ξύπνιους πολλούς Ελδυκάριους… Άκουγαν όλη την ημέρα τους αξιωματικούς τους να ζητούν ενισχύσεις από το Γ.Ε.Φ. και να λαμβάνουν αρνητικές απαντήσεις. Στις γύρω περιοχές του στρατοπέδου, δεν παρουσιαζόταν καμιά κίνηση από Ελληνικής πλευράς. Εστάλησαν μικρές αναγνωριστικές περίπολοι να ελέγχουν τις περιοχές στα πέριξ του στρατοπέδου μήπως και οι Τούρκοι τους κυκλώσουν. Πλήρης σιγή…δεν υπήρχαν μετακινήσεις από καμία πλευρά…. Εκείνο το βράδυ οι στρατιώτες της ΕΛ.ΔΥ.Κ. ανακάλυψαν λίγα ψωμιά μέσα στο στρατόπεδο και μερικά κουτιά από ζαχαρούχο γάλα. Έφαγαν όσοι πρόλαβαν από λίγο. Εκείνη η νύχτα τους φάνηκε ατελείωτη…την βαριά ατμόσφαιρα ενέτεινε η δυσωδία των εκατοντάδων νεκρών Τούρκων στρατιωτών που βρίσκονταν πλησίον του στρατοπέδου."

Ο Παπαλάμπρου και ο επίσης ανθυπασπιστής Κέντρας, αχώριστοι φίλοι, σήκωσαν όλο το βάρος της επίθεσης. Με τα ΠΑΟ στα χέρια τους, έβαλαν ακατάπαυστα εναντίον των τουρκικών αρμάτων. Χτυπούσαν από απόσταση αναπνοής. (Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων)

Η ΝΕΑ ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ

Ξημέρωσε 16^η Αυγούστου  και οι Τούρκοι άρχισαν να δείχνουν πολύ μεγάλη κινητικότητα. Με τα μάτια έξω από τις κόγχες οι «300» παρακολουθούν τις κινήσεις τους. Θα επιτεθούν! Άρματα άρχισαν να ανάβουν τις μηχανές τους. Τρέμει η γη από την μαζική κινητοποίηση των αρμάτων και των βαρέων όπλων των Τούρκων.

Ηταν περίπου 07:00΄ το πρωί, όταν δεκάδες Τούρκικα αεροσκάφη άρχισαν ανενόχλητα να βομβαρδίζουν εκ νέου το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ.. Έριχναν κάθε είδους βόμβες, ρουκέτες και το φρικτό ναπάλμ. Ακολούθησε το πυροβολικό και οι όλμοι. Οι Τούρκοι άρχισαν να κινούνται από δύο κατευθύνσεις. Από τον Γερόλακο και από το μέρος του Κιόνελι. Είναι πλέον σε απόσταση 800 μέτρων.

Προηγούνται τα άρματα και ακολουθεί πλήθος πεζικών τμημάτων. Ήρθαν νέα ξεκούραστα τμήματα Καταδρομών. Οι Τούρκοι εκείνη την ημέρα είχαν αποφασίσει πως θα θυσίαζαν τα πάντα για να καταλάβουν το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ.. Πίστευαν πως μέσα υπάρχουν πάνω από 1.000 αμυνόμενοι στρατιώτες. Τα τμήματα από την κατεύθυνση του Κιόνελι σταμάτησαν την προέλασή τους. Υποστήριζαν τα τμήματα που προέλαυναν από την πλευρά του Γερόλακου. Την επίθεση θα δέχονταν ο 4ος Λόχος και ο Λόχος Διοικήσεως.

Εικόνα: Άρχισε το Ελληνικό πυροβολικό να βάλει εναντίων των Τούρκων. Ήταν η 187 Μ.Π.

Εικόνα: Δραματική φωτογραφία μιας εκ των αντεπιθέσεων της ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου) εναντίων Τουρκικών θέσεων

Με τα εύστοχα πυρά της σκόρπιζε τους Τούρκους, ενώ ανατινάχθηκαν από τα πυρά της πολλά Τούρκικα άρματα μάχης. Οι Τούρκοι δέχονταν και τα εύστοχα πυρά των Ελδυκάριων συνεχώς. Η επίθεσή τους άρχισε να κλονίζεται σοβαρά. Σταμάτησε…. Ταυτόχρονα  σταμάτησε τα δραστικά πυρά της και η 187 Μ.Π.Π. Η απάντηση όταν κάλεσαν τη διοίκηση της 187 στον ασύρματο ήταν “τέλος τα βλήματα κύριε Συνταγματάρχα, δεν έχουμε άλλα βλήματα”. Με την παύση των πυρών τα Τούρκικα άρματα πέρασαν την γραμμή του Λόχου Διοικήσεως, σκοτώνοντας τους περισσότερους υπερασπιστές του δι΄ αμέσου βολής με τα πολυβόλα τους. Η κατάσταση στο ύψωμα Β΄ ήταν απελπιστική και καθώς εφεδρείες δεν υπήρχαν, τεθωρακισμένα και αντιαρματικά δεν υπήρχαν, οι άντρες ξεπέρασαν τα όρια τους προ πολλού, με απώλειες να αυξάνουν λεπτό προς λεπτό, τα άρματα των Τούρκων θα έκλειναν σαν λαβίδα την όλη παράταξη αμύνης, εγκλωβίζοντας τους υπερασπιστές του στρατοπέδου, δόθηκε από τον στρατοπεδάρχη Αν/χη Σταυρουλόπουλο η διαταγή της συμπτύξεως και απαγκίστρωσης εν ημέρα και υπό την ισχυρή πίεση του εχθρού, περί την 13:30.

Να πώς περιέγραψε τις δραματικές σκηνές ο λοχίας Πλέσσας:

«Για να γίνει η οπισθοχώρηση σωστά, έπρεπε να φύγουν οι πρώτοι από τη μέση, να κρατάμε οι υπόλοιποι από τα πλάγια και σιγά σιγά, ένας ένας, να φεύγουμε, μέχρι να φύγουν και οι τελευταίοι. Διέταξα οπισθοχώρηση, αλλά δεν έφευγε κανείς. Είχαμε δεθεί μεταξύ μας. Και ήξεραν οι μεσαίοι που έπρεπε να φύγουν πρώτοι, ότι οι τελευταίοι θα σκοτωθούν. Φώναξα, έβρισα. Δεν έφευγαν. Κάποια στιγμή κάποιος ξεκίνησε. Οι περισσότεροι από εμάς φονεύθηκαν κατά την υποχώρηση… 

 

 Τα Τούρκικα άρματα χτυπάνε ότι κινείται, ακόμη και τους δικούς τους στρατιώτες! Οι Λέοντες πετάγονται από τα ορύγματά τους και μάχονται με πάθος και απίστευτη τρέλα! Σκοτώνουν ακατάπαυστά τους Τούρκους! Πολλοί χτυπιούνται από ολόκληρες ριπές και δεν πέφτουν… συνεχίζουν! Η χρήση ινδικής κάνναβης το πρωί της επίθεσης επιβλήθηκε στα επιτιθέμενα Τμήματα Πεζικού των Τούρκων. Εξέρχονται με τις λόγχες εφ’ όπλου οι Ελδυκάριοι και συγκρούονται με πάταγο με τους Τούρκους! Ανεβαίνουν πάνω στα άρματα! Προσπαθούν να τα καρφώσουν με τις λόγχες και εκσφενδονίζουν τα κράνη τους καθώς σώθηκαν τα πυρομαχικά τους! Τα άρματα λιώνουν ότι κινείται! Τούρκους και ΄Ελληνες μαζί! Τα αεροσκάφη επίσης χτυπούν την Ελληνοτουρκική πλέον μάζα αδιάκριτα!

Ο Λοχαγός Σταυριανάκος ουρλιάζοντας καλύπτει με τις κραυγές του ολόκληρη την οχλοβοή και τον πάταγο της μάχης! «Ας μας πατήσουν ! Ούτε βήμα πίσω!» Πάγωσε το αίμα στις φλέβες των Τούρκων! Ο Σταυριανάκος ορμάει μόνος του και άοπλος κατά ενός άρματος! Το σταματά με τις ιαχές του! Όμως πυροβολεί από μικρή απόσταση και αποκεφαλίζει τον Σταυριανάκο!

Το πρώτο κύμα των Τούρκων στρατιωτών σχεδόν εξολοθρεύτηκε ολοσχερώς! Δεύτερο κύμα ακολούθησε αμέσως να εισέρχεται σαν μεθυσμένο. Πέφτουν οι Τούρκοι από τα δικά τους πυρά, από τις λόγχες των Ελδυκάριων! Η διμοιρία του Σταυριανάκου πέφτει μαχόμενη σχεδόν μέχρι ενός! Οι διαταγές του Σταυριανάκου ισχύουν και μετά τον θάνατό του! «Ούτε ένα βήμα πίσω Λεοντάρια μου»!!! Για δύο ώρες Τούρκοι στρατιώτες, άρματα μάχης, τεθωρακισμένα μεταφοράς προσωπικού των Τούρκων και οι ήρωες του Λόχου Διοικήσεως ήταν μπερδεμένοι και μάχονταν λυσσαλέα! Οι Τούρκοι εκατονταπλάσιοι! Τα λιοντάρια του Λόχου Διοικήσεως έπεσαν μέχρι ενός! Ελάχιστοι σώθηκαν κι αυτοί από λάθος καθώς με τις λόγχες στα όπλα επιτέθηκαν εναντίων άλλου κύματος Τούρκων που έπεφτε με μανία στον 4ο Λόχο δίπλα τους! Εμπλέκεται και ο 4ος Λόχος της ΕΛ.ΔΥ.Κ.! Χάος! Η μόνη λέξη που μπορεί να προσεγγίσει την πραγματικότητα! Αστράφτουν οι λόγχες του 4ου!

Τα άρματα περνάνε και τσαλαπατούν με τις ερπύστριές τους , τους ΄Ελληνες μαχητές! Το Πεζικό που ακολουθεί πέφτει πάω στις Ελληνικές λόγχες! Ακολουθούν φοβερές μάχες σώμα με σώμα! ΄Ενας εναντίων δεκάδων! Αυτές ήταν οι αναλογίες!

 

Ο Ανθυπασπιστής Παπαλάμπρου του ΛΒΟ φώναζε και ακουγόταν μέχρι το Κιόνελι!

«Απάνω τους λιοντάρια μου»! Ο Παπαλάμπρου και ο Ανθυπασπιστής Κέντρας αχώριστοι φίλοι πέρασαν μαζί στο πάνθεον των Ελλήνων Ηρώων! Σήκωσαν όλο το βάρος της επίθεσης. Με τα πολυβόλα  στα χέρια τους έβαλαν ακατάπαυστα εναντίων των Τουρκικών αρμάτων. Χτυπούσαν από απόσταση αναπνοής!

Ο Κώστας Κέντρας έπεσε βαριά τραυματισμένος. Πλάι του ο Παπαλάμπρου δεν τον άφησε! Συνέχισε μόνος του να μάχεται εναντίων των Τουρκικών αρμάτων. Χάθηκαν και τα δύο παλικάρια.

Δύο λιοντάρια του 4ου Λόχου, ο Στέφανος Κουτρούλης και ο Βασίλης Βάσιος, Χαλκιδικιώτες και οι δύο αρνούνται να φύγουν! Ο Στέφανος ήταν ο γίγαντας του 4ου Λόχου! Αρνήθηκε να αποχωριστεί το πολυβόλο του!

Οι τελευταίοι σύντροφοί του τον είδαν όρθιο να επιτίθεται εναντίων των Τούρκων και να χάνεται….από τότε αγνοείται η τύχη του. Ο Βασίλης μετά από τιτάνια μάχη και απίστευτες περιπέτειες συνελήφθη αιχμάλωτος….

Μέχρι της 18.00΄οι μάχες μαίνονταν μέσα στο στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ. από τα απομεινάρια του 4ου και 2ου Λόχου. Ο Αντισυνταγματάρχης Σταυρουλόπουλος  έσωσε όσους μπόρεσε με μια ηρωική έξοδο ανάμεσα στα Τούρκικα άρματα και τις εκατοντάδες Τούρκους στρατιώτες!

Η ΕΛ.ΔΥ.Κ. οχυρώθηκε λίγο ποιο πίσω από το στρατόπεδό της. Οι Τούρκοι δεν τόλμησαν να τους επιτεθούν…΄Ηταν η τελευταία μάχη του πολέμου…

Κάποιοι Ελδυκάριοι άκουσαν τελευταία την φωνή του Στέφανου Κουτρούλη να βρίζει και να κραυγάζει προς τους Τούρκους και το πολυβόλο του να κροταλίζει… μετά πλήθος ριπές… μετά σιωπή…

Ηταν η τελευταία Ελληνική κραυγή… η τελευταία πολεμική ιαχή από χείλη Ελληνικά που σκέπασε σαν βροντή ολόκληρη την Κύπρο… στην Ελλάδα δεν ακούστηκε ποτέ…

Αυτοί ήταν οι ΄Έλληνες κι αυτούς δεν τους νίκησαν ποτέ οι Τούρκοι!

Τόση ήταν η μανία των Τούρκων που αποκεφάλισαν σχεδόν όλα τα σκηνώματα των Ελλήνων στρατιωτών μέσα στο μαρτυρικό στρατόπεδο. Τα φωτογράφησε κρυφά ένας δημοσιογράφος του BBC. Ο οποίος ανέφερε στο ρεπορτάζ του:

«Τέτοια άνιση μάχη δεν έχει συμβεί στα παγκόσμια χρονικά. Τέσσερις μέρες κράτησε… δεν θα με πιστεύει κανένας».

Χαρακτηριστικό της μάχης ήταν ότι η διμοιρία Μηχανικού διετάχθη να αμυνθεί επί του υψώματος Β, δηλαδή στην εξέχουσα και πιο επικίνδυνη μεριά το στρατοπέδου. Από τη διμοιρία Μηχανικού απέμειναν μόνο δέκα στρατιώτες ζωντανοί στο τέλος της μάχης ο δε επικεφαλής τους Λοχαγός Σταυριανάκος εφονεύθη από άμεση βολή άρματος μάχης.

Το πόσο άνιση ήταν η μάχη αποδεικνύεται από την αναλογία κατανομής δυνάμεων και υλικού μεταξύ επιτιθέμενου και αμυνόμενου. Στο βιβλίο του ο Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος που ήταν ο τελευταίος στρατοπεδάρχης αναφέρει αναλογία 1:22 με συντριπτική υπεροχή του εχθρού σε άρματα, πυροβολικό, αεροπορία και όπλα υποστήριξης. Από τη μεριά της ΕΛΔΥΚ η δύναμη ήταν 318 άντρες που απαρτιζόταν από το Λόχο Διοικήσεως με επικεφαλής τον Ταγματάρχη Δελλή Σπυρίδωνα ο 2ος Λόχος υπό τον Λοχαγό Κωνσταντούλα ο 4ος Λόχος υπό τη διοίκηση του Κυπρίου Λοχαγού Λούη Ιωαννίδη, η διμοιρία μηχανικού υπό του Λοχαγού Σταυριανάκου.

Η συγκεκριμένη μάχη διδάσκεται στην  Βρεταννική ακαδημία  πολέμου ως η πιο άνιση μάχη του 20ου αιώνα.

Όταν άρχισε η αναγνώριση...

Μια κάλτσα, ένα πουκάμισο και μια κουρελιασμένη ζώνη - απομεινάρια των εκταφών καθώς η Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους (ΔΕΑ) της Κύπρου συνεχίζει τη μάχη ενάντια στο χρόνο. Το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΥΠΕ) παρουσίασε σήμερα ένα αφιέρωμα στο έργο της ΔΕΑ, με συνεντεύξεις, βίντεο και φωτογραφίες από τους χώρους ερευνών, εκταφών και το ανθρωπολογικό εργαστήριο ταυτοποίησης λειψάνων.

Για τις οικογένειες, η αναμονή τελείωσε. Αυτά τα άτομα έχουν τώρα ταφεί και οι τάφοι τους φέρουν το όνομά τους. Για τους αγαπημένους τους, ο πόνος έχει μετατραπεί σε πένθος.

Εικόνα: Ανασυγκρότηση των οστών και ανάλυσή τους με την μέθοδο DNA για την ταυτοποίηση

Στην Κύπρο, για την ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα της οποίας έδωσε την ζωή του, βρήκαν, έπειτα από 43 χρόνια, ανάπαυση τα λείψανα του Βασιλείου Παπαλάμπρου.

Τα λείψανά του θα μείνουν στην Κύπρο, ύστερα από απόφαση των θυγατέρων του, Ιωάννας Παπαλάμπρου και Αθηνάς Γιάγκου. Οι δύο κόρες παρέλαβαν τα λείψανα του πατέρα τους, στις 26 του περασμένου Μαΐου (2017), όταν παρουσία του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη και του υπουργού Εθνικής 'Αμυνας έγινε τελετή παραλαβής των λειψάνων 17 Ελλήνων στρατιωτικών πεσόντων, των οποίων τα λείψανα βρέθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος εκταφών της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Επιτροπής για Αγνοούμενα Πρόσωπα.

Η νεκρώσιμη ακολουθία για τον Παπαλάμπρου εψάλλει στις 19 Ιουλίου 2017 στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου, στο Στρατόπεδο «Αντ/γου Σταυριανάκου Σωτήριου», στη Μαλούντα, όπου μετά το 1974 μεταφέρθηκε η έδρα της ΕΛΔΥΚ. Στο λόγο της Μακεδονίτισσας.

 

 

Εικόνα: Τα οστά του ήρωα Β. Παπαλάμπρου στην Κύπρο

 

Εικόνα:  Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης αποτίει φόρο τιμής κατά τη διάρκεια της επίσημης τελετής παράδοσης 17 λειψάνων Ελλαδιτών πεσόντων.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΕΝΤΡΑΣ

  

 Εικόνα: ο ήρωας Κώστας Κέντρας ως επιλοχίας

 

Α.Μ. 2106

Ανθυπολοχαγός (ΠΖ)

ΚΕΝΤΡΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣτου Βασιλείου

Από το Άργος Ορεστικό της Καστοριάς

Έπεσε στην Κύπρο και κυρήχθηκε αγνοούμενος στις 16/08/1074

 

 

Ο Κωνσταντίνος Κέντρας γεννήθηκε το 1934 στο Άργος Ορεστικό Καστοριάς. Έχασε και τους δύο γονείς του πολύ μικρός. Κατετάγηκε το 1951 στην Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών και μετά την αποφοίτησή του, 2 έτη αργότερα, επιλέχθηκε για το Πεζικό. Υπηρέτησε σε διάφορες μονάδες του Πεζικού, όπου και διακρίθηκε για το ήθος και την εργατικότητά του.

Εικόνα: ο Κώστας Κέντρας σε στιγμές χαλάρωσης και διασκέδασης κατά τη διάρκεια της θητείας του στη Σ.Μ.Υ το 1952

Το καλοκαίρι του 1973 μετατέθηκε στην ΕΛΔΥΚ και τοποθετήθηκε στον 4^ο Λόχο του 2^ου Τάγματος ως Διμοιρίτης της 3^ης Διμοιρίας.

 

Προσωπική μαρτυρία, Χρήστου Καλέτσου, Λοχαγού Πεζικού ΕΛ.ΔΥ.Κ. 1974…

«Καθόλη την διάρκεια της ειρηνικής περιόδου κάναμε παρέα. ήταν αγαπητός από όλους τους συναδέλφους, τους υφισταμένους και μεγάλη μερίδα των προϊσταμένων του (εκτός αυτών που θεωρούσαν μειονέκτημα το ότι ήταν σπανός, λες και η παλλικαριά βρίσκεται στις τρίχες).

Εικόνα: όρθιος ο Λοχαγός Πεζικού Χρήστος Καλέτσος

Το τελευταίο μας μπάνιο στην Κύπρο το κάναμε μαζί στην Κερύνεια, στο σημείο της απόβασης, παρέα με τους επίσης ΗΡΩΕΣ φίλους αείμνηστους Ανθυπασπιστή Παπαλάμπρου Βασίλειο και Αρχιλοχία Μπινάκη Γεώργιο (οικογενειακώς).»

Ο ίδιος ήταν άγαμος.

Και συνεχίζει τη μαρτυρία του για τον Κωνσταντίνο Κέντρα:

Έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες της ΕΛΔΥΚ κατά τις οποίες επέδειξε άφθαστο ηρωισμό, με αποκορύφωμα την 16^η Αυγούστου και περίπου στις 13:30, ο ήρωας της Κύπρου, όπως χαρακτηρίστηκε ο Ανχης Σταυρουλόπουλος Παναγιώτης, επικεφαλής της Διλοχίας (2^ος και 4^ος Λόχοι του τμήματος του Λόχου Διοικήσεως της ΕΛΔΥΚ, με δική του πρωτοβουλία, διαβλέποντας τον κίνδυνο αιχμαλωτισμού, ανέλαβε την πρωτοβουλία και διέταξε σύμπτυξη (ο ίδιος έφυγε τελευταίος).

Ο Κωνσταντίνος Κέντρας βλέποντας δεξιά του τον 2^ο Λόχο απαγκιστρωμένο, διέταξε του 30 από τους 45 περίπου άνδρες του να συμπτυχθούν και κράτησε τους υπόλοιπους (12- 15 περίπου) άνδρες υποστηρίζοντας την σύμπτυξη του 2^ου Λόχου, ο οποίος συμπτύχθηκε με ελάχιστες απώλειες.

Από τους δεκαπέντε άνδρες του Κέντρα δεν επέζησε κανείς. Ο ίδιος, φεύγοντας τελευταίος όταν έφτασε στην πύλη του στρατοπέδου, αυτή είχε ήδη καταληφθεί από τουρκικό άρμα, ο σκοπευτής τον γάζωσε κυριολεκτικά από απόσταση δέκα μέτρων.

Αυτός ήταν σε λίγες γραμμές ο ΑΘΑΝΑΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΕΝΤΡΑΣ. Ο Παπαφλέσσας ο ήρωας του 1821 δεν ήταν ανώτερος από τον Κώστα.

(Του ΧΡ. ΚΑΛΕΤΣΙΟΥ, Λοχαγού ΠΖ ε.α., από άρθρο σε εφημερίδα)

 

Ήταν πλασμένος ηγέτης, και κυρίως πολεμιστής ηγέτης. Απόδειξη τούτου αποτελεί το γεγονός ότι του απονεμήθηκαν 2 μετάλλια από την Πολιτεία:

 

1. Μετάλλιο Ευδοκίμου Υπηρεσίας  Γ’  Τάξεως               2. Μετάλλιο Ευδοκίμου  Υπηρεσίας Β’ Τάξεως

ΠΡΟΑΓΩΓΕΣ:

ΒΑΘΜΟΣ	ΧΡΟΝ. ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ	ΕΓΚΥΚ. ΔΙ’Η
ΑΝΘ/ΣΤΗΣ	13.11.1968	206/68 ΕΔΥΕΘΑ
ΑΝΘ/ΛΓΟΣ	16.8.1974	6/75 ΕΔΥΕΘΑ
ΣΥΝΤ/ΧΗΣ ΠΖ	12.12/2008	7/1178/2008 ΥΠΕΘΑ

 

Ανακυρήχθηκε πεσών με το νόμο 3670/2008 ΦΕΚ Γ 1178/2008 της 12/12/2008 με υπουργό τον Μεϊμαράκη.

Προσωπική μαρτυρία, Δημήτριος Πέπερας, Πολεμιστής ΕΛ.ΔΥ.Κ. 1974…

«ΑΤΙΛΛΑΣ Ι

«Τον Κώστα Κέντρα τον έζησα αρκετά στην ίδια διμοιρία στον ίδιο λόχο τον είχα ομαδάρχη σε μια μάχη που δώσαμε ένα σούρουπο με τους Τούρκους έξω από την ΕΛΔΥΚ στο ύψωμα Α1 εγώ πήγα εθελοντής στην ομάδα του, ήταν γενναίος και καλός μαζί μας. Και λίγες λίρες να είχε στη τσέπη, τα μπακίρια όπως τα λέγανε, τα έδινε στους στρατιώτες του».

Εικόνα: ο Δημήτριος Πεπεράς  όρθιος χωρίς το πάνω ένδυμα

Εικόνα: η πρώτη βόμβα σκάει στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ

Προσωπική μαρτυρία, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Πολεμιστής ΕΛ.ΔΥ.Κ. 1974…

«ΑΤΙΛΛΑΣ ΙΙ

Έτσι φτάσαμε μέχρι τις 15 Αυγούστου. Και, στο Στρατόπεδο μας είχαμε μόνο 1 άρμα. Και, οι Τούρκοι που είχαν ξεκινήσει τις επιχειρήσεις τους από τις 14 συγκέντρωσαν απέναντι μας 35 άρματα. 35! Για ένα εξαθλιωμένο Λόχο που ήμασταν εμείς…

…Οπισθοχώρηση, η εντολή του Διοικητή της ΕΛ.ΔΥ.Κ. Και, τον άκουσα και, τον είδα τον Ανθυπασπιστή Κωνσταντίνο Κέντρα να λέει: «Εθελοντές, ποιοι θα μείνουν μαζί μου εθελοντές για κάλυψη των υπολοίπων»;

Τριάντα, τριάντα σήκωσαν το χέρι. Τριάντα, υπό τον ανθυπασπιστή μας. Εγώ δεν σήκωσα το χέρι μου. Πήρα το όπλο μου και ένα βαλιτσάκι με σφαίρες , έφυγα μόνος.

... Ανθυπασπιστής Κωνσταντίνος Κέντρας και οι 30 άγνωστοι ‘εθελοντές ζωής’ για τους συμπολεμιστές τους και ‘θανάτου’ για τους πολεμικούς αντιπάλους τους και συνάμα τους εαυτούς τους ίδιους. Συνειδητά… επέλεξαν Κύπρο. Επέλεξαν την υπηρεσία των ιδανικών που τους είχαν γαλουχήσει οι οικογένειες τους… σε αντίθεση με αυτούς που επιλέγουν την υπηρεσία αποκλειστικά των συμφερόντων των Αφεντικών τους και των δικών τους με όποιο κόστος…»

Από προσωπική μαρτυρία άλλου οπλίτη έχουμε για την ομάδα του Κώστα Κέντρα:

 «Κρατήσαμε ήδη δυο μέρες σε θέσεις μάχης που ήταν γεμάτες κρατήρες απο βόμβες 1.000lb και τα πάντα γκρεμισμένα και καμένα, όπως τα δέντρα του στρατοπέδου...
Στις 08:30 το πρωί άρχισε να μας προσβάλλει και πάλι η αεροπορία τους και συγχρόνως άρχισαν να κινούνται προς το στρατόπεδο και τον Αγ. Παύλο δυο σχηματισμοί...
Μια ίλη αρμάτων με τάγματα πεζικού που ακολουθούσαν, υποστηριζόμενα από πυρά πυροβολικού έρχονταν από το Κιόνελι πάνω μας και μια παρόμοια δεύτερη δύναμη από το Γερόλακο προς τη θέση του 4ου και του λόχου διοικήσεως ...

Εικόνα: Τουρκικά άρματα Μ-47 προωθούνται κατά την τελευταία φάση της επίθεσης στο Στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ την 16η Αυγούστου 1974. Οι τούρκοι έχασαν πολλά άρματα εκείνη την ημέρα.

Τους αποκρούαμε μέχρι το μεσημέρι...όπου έφτασαν στα 100μ από τις τελευταίες μας αριστερά... δεν τελειώνανε...είμασταν εκ του συστάδην... θα μπαίνανε... Τα πυρά υποστήριξαν του πυροβολικού μας έκοψαν ισχύ και τα άρματά τους σε λίγο θάμπαιναν στις θέσεις του 4ου λόχου... Ήταν 13:00 και διατάχτηκε απαγκίστρωση... Πως διάβολε με πλάτες ακάλυπτες και έδαφος επικλινές ?

Προσπάθησαν τα πρώτα τμήματα μέχρι που άρματα και πεζικό έπεσαν στις γραμμές μας ... Μπλέξαμε σε μάχη σώμα με σώμα και κει θολώνει το μυαλό και τι να θυμηθείς... Σκοτώνεις μ' ότι έχεις ή σκοτώνεσαι δίχως δεύτερη σκέψη...
Ήταν λιγότεροι σ'εμάς στ' αριστερά και καθαρίσαμε, στο κέντρο όμως είχαν μπεί οι περισσότεροι κι είχαν και τα άρματα μέσα... Κινηθήκαμε προς τα πίσω πριν μας πάρουν οι εφεδρείες τους και ξαφνικά μια ομάδα πολυβόλων άνοιγε το κεντρικό μέτωπο του πεζικού τους σα βεντάλια μέχρι που το τράβηξε πάνω της... Εκεί μας δόθηκε ο χρόνος και απαγκιστρωθήκαμε προς τον Αγ. Παύλο...
Μάθαμε αργότερα ότι ήταν ομάδα του λοχία Κώστα Κέντρα, του ήρωα που έμεινε μόνος με το πολυβόλο του τελικά και σκοτώθηκε για να γλιτώσει όλους εμάς τους υπόλοιπους... Δεν βρέθηκε ποτέ ούτε το κουφάρι του ήρωα...»

Ο λοχίας Θανάσης Στάικος από τη Βέροια, στα 21 του χρόνια, αφίχθηκε στην Κύπρο τον Ιανουάριο του 1974 με την 105 σειρά. Είχε καθήκοντα επιλοχία στον 4ο Λόχο και συμμετείχε σε όλες της μάχες της ΕΛΔΥΚ. Σήμερα είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Βορειοελλαδιτών Πολεμιστών της ΕΛΔΥΚ ’74. Είδε πολλούς συντρόφους του να πέφτουν στο πεδίο της μάχης.

«ο Κωνσταντίνος Κέντρας από το Άργος Ορεστικό έπεσε το μεσημέρι της 16ης Αυγούστου κάτω από τις ερπύστριες”.

Εικόνα: ο Λοχίας Θανάσης Στάικος εν μέσω του λόχου του

 

Στην τελευταία πράξη της ζωής του επιδόθηκε στη διάσωση των συμπολεμιστών του. Των τελευταίων που είχαν απομείνει. Και τα κατάφερε.

 

Εικόνα: Η μόνη αυθεντική φωτογραφία από την επική επίθεση της ΕΛΔΥΚ στο Κιόνελι. Η επιχείρηση απέτυχε λόγω κακού συντονισμού και έλλειψη υποστήριξης. Χάθηκαν πολλά άξια παλλικάρια σε αυτήν την επίθεση όπως  ο Υπλγός Τσιώνος και ο Αλχίας Κόκκας

Άλλη μαρτυρία για την δράση του Κώστα Κέντρα:

«Στις 13:35 τα Τούρκικα άρματα έμπαιναν πλέον από όλες τις μεριές στο Στρατόπεδο και προσπαθούσαν να κλείσουν σε μία λαβίδα τους υποχωρούντες Ελλαδίτες στρατιώτες. Τότε ο Ανθυπασπιστής Κ.Κέντρας, με την Διμοιρία Πολυβόλων έμεινε εκεί να καλύπτει τους υποχωρούντες συναδέλφους του. Με την απαγκίστρωση, ο βοηθός πολυβολητής, στρατιώτης Λύνγκος (σήμερα «αγνοούμενος») τραυματίστηκε στα πόδια. Έσπευσαν αμέσως κοντά του, οι φίλοι του στρατιώτες Μουλακάκης και Κρατημένος (ο δεύτερος εκείνη την ημέρα είχε υπηρεσία σαν «αλφαμίτης» στην Πύλη). Ο Λύνγκος δεν μπορούσε να κινηθεί. Ο Μουλακάκης κατάλαβε ότι ήταν ανώφελο να παραμείνουν εκεί μία και σε αυτό το σημείο του στρατοπέδου τα τουρκικά τανκς απείχαν μόλις 50 μέτρα. Είπε στον Κρατημένο να φύγουν. Εκείνος όμως, παρόλο ότι ήταν μάγειρος στην ειδικότητα του είπε (μαρτυρία του στρατιώτη Μουλακάκη στο ΓΕΕΦ): «Φύγε εσύ. Θα μείνω εδώ με τον Λύνγκο». Φεύγοντας ο στρατιώτης Μουλακάκης γύρισε για τελευταία φορά και τον είδε στο όρυγμά του, να ρίχνει με το Τόμσον ριπές κατά των Τούρκων που προσπαθούσαν να περάσουν το αγκαθωτό συρματόπλεγμα, καθυστερώντας όσο μπορούσε την διείσδυσή τους, έτσι ώστε να καλύψει την υποχώρηση των συντρόφων του. Κανένας δεν είδε ποτέ πια τον τελευταίο «αλφαμίτη» της Πύλης, ο οποίος μαζί με τον στρατιώτη Λύνγκο (και τόσους άλλους) από τότε αναφέρεται στην λίστα των «αγνοουμένων» της Κυπριακής Προδοσίας (και όχι Τραγωδίας, όπως συνηθίζεται να την αποκαλούν).

Κατά την δραματική αποχώρηση από το Στρατόπεδο, ο επίσης «αγνοούμενος» ανθυπασπιστής Κωνσταντίνος Κέντρας, έμεινε εκεί με τους άνδρες του να καλύψει, τον όλο και όλο ένα λόχο ανδρών, που είχαν απομείνει και απαγκιστρώνονταν. Οι τελευταίοι άνδρες που απαγκιστρώθηκαν και επέζησαν ανέφεραν στο ΓΕΕΦ, ότι τον είδαν με το Τόμσον στο χέρι να διατάζει ατάραχος τους άνδρες του να διασκορπιστούν, για να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους, που έμπαιναν στο Στρατόπεδο από παντού. Με αυτή του την πράξη, έδωσε χρόνο στους συναδέλφους του να απαγκριστρωθούν προς την περιοχή Αρχαγγέλου. Τότε, έφταναν και έφεδροι από την Λεμεσσό στο ύψωμα της Σχολής Γρηγορίου.»

 

Ο κύριος Σταυρουλόπουλος αναφέρει σε συνεντευξη πρίν το θάνατο του τι θυμάται πιο έντονα από τις μέρες εκείνες.

«Όσο ζω δεν θα ξεχάσω τους στρατιώτες που πολέμησαν σαν λιοντάρια. Δεν θα ξεχάσω τους ηρωικούς στρατιώτες, που χάθηκαν και ότι τη δεύτερη μέρα της μάχης, στις 15 Αυγούστου, ζήτησα βοήθεια, και παρόλο που η απάντηση ήταν θετική, κανείς δεν ήρθε να βοηθήσει».

Ο ίδιος ο κ. Σταυρουλόπουλος γράφει στο βιβλίο του για την θυσία των Δύο Καστοριανών με τα εξής λόγια:

«Είχα για πολλά χρόνια προβλήματα που δημιούργησε εκείνη η μέρα στην ψυχή μου. Έπραξα σωστά, που αποφάσισα την απαγκίστρωση εν ημέρα και υπό την ισχυράν πίεσιν του εχθρού;

Πως θα μπορούσα να ξεχάσω τον Ανθυπασπιστή Κων/νο Κέντρα και τον επίσης Ανθυπασπιστή Βασίλειο Παπαλάμπρου που έμειναν εκεί με μία αποδεκατισμένη διμοιρία πολυβόλων και κάλυψαν την βίαιη απαγκίστρωση των ανδρών του 4ου και του 2ου Λόχου; Πρέπει να το πω πως χάθηκαν αυτοί οι δυο ΗΡΩΕΣ, για να το μάθουν όλοι οι Έλληνες.

Στις 13:45 τα τουρκικά άρματα έμπαιναν πλέον από όλες τις μεριές στο στρατόπεδο και οροσπαθούσαν να κλείσουν σε μία λαβίδα τους υποχωρούντες ΕΛΔΥΚάριους. Τότε οι Ανθυπασπιστές Κ. Κέντρας και Β. Παπαλάμπρου, με λιγοστούς άντρες από τη Διμοιρία Πολυβόλων (ο Κέντρας έδιωξε τους περισσότερους και έμεινε με τους υπόλοιπους και τον Παπαλάμπρου), έμειναν εκεί για να καλύψουν τους υποχωρούντες συναδέλφους τους, και έκτοτε θεωρούνται και οι δύο αγνοούμενοι".

Σημείωση:

Ο Τούρκος Συνταγματάρχης Κορτίκογλου που ήταν επικεφαλής της επιχείρησης λόγω του ότι απέτυχε να καταλάβει το στρατόπεδο και είχε τεράστιες απώλειες πέρασε στρατοδικείο και αυτοκτόνησε. (Σταυρουλόπουλος)

Εικόνα: στο μνημείο των Αγνοούμενων Ελλαδιτών προστίθεται πλέον το ένδοξο τέλος των ηρώων.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΟΥΡΝΟΥΤΟΣ

Ο Νικόλαος Μπουρνούτος υπήρξε γόνος προσφύγων Μικρασιατών. Κυνηγημένοι από τους Τούρκους πρόσφυγες στην Ελλάδα οι γονείς του, έμελλε και ο ίδιος να ζήσει την Τουρκική αγριότητα σε μία άλλη, μεταγενέστερη εισβολή, υπερασπιζόμενος τα Ελληνικά χώματα και ιδεώδη.

      

Εικόνα: Ο Νικόλαος Μπουρνούτος το 1975

Γεννημένος το 1933, στη ζωή του, την γεμάτη από αξιοπρέπεια και σεβασμό στον εαυτό του και τον συνάνθρωπο, με πολύ υψηλό το αίσθημα του καθήκοντος απέναντι στην πατρίδα, έμεινε ο ίδιος ως το τέλος της ζωής του, κάνοντας τους ανθρώπους γύρω του περήφανους που τον γνώρισαν. 

Μένοντας ορφανός σε πολύ μικρή ηλικία, βγήκε στο μεροκάματο και σε κάθε δουλειά που έβρισκε για να μπορέσει να ζήσει τα αδέλφια του, πέντε στον αριθμό. Η ζωή συνέχιζε έτσι, ως τα δεκάξι του χρόνια, ώσπου μια μέρα περιδιαβαίνοντας τον κεντρικό δρόμο του Άργους Ορεστικού πουλώντας εμπορεύματα είδε ένα στρατιωτικό φορτηγό, μια Καναδέζα όπως ονόμαζαν το μοντέλο εκείνη την εποχή, να κατεβάζει ένα ιδιότυπο γραφείο στη μέση του δρόμου. Θυμόταν συγκεκριμένα ότι εκείνη την ημέρα πουλούσε κουλούρια και καραμέλες στο δρόμο εκείνο. Πρωί ακόμα, αυτός είχε ριχτεί στο μεροκάματο. Είδε να στήνουν το γραφείο οι άνθρωποι του Ελληνικού Στρατού, και να ενημερώνουν τους νέους άνδρες που περνούσαν για την Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών, με σκοπό να στρατολογήσουν όσους μπορέσουν για να επανδρωθεί η Σχολή. Αμέσως αναγνώρισε ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή και έσπευσε ο ίδιος να κάνει αίτηση να τον προσλάβουν. Βέβαια τον απέρριψαν αυτοστιγμεί όταν έμαθαν το νεαρό της ηλικίας του. Όμως δεν έφυγε από εκείνη τη σκηνή. Μόλις οι υπεύθυνοι τελείωσαν την διαδικασία επιλογής και έδωσαν ένα περιθώριο λίγης ώρας στους επιλεγέντες να χαιρετήσουν την οικογένειά τους, να μαζέψουν και τα προσωπικά τους είδη, τους φόρτωσαν πάνω στην καρότσα και ξεκίνησαν να φύγουν για την Πελοπόννησο όπου βρισκόταν και η έδρα της ΣΜΥ. Εκείνη ακριβώς την ώρα, ο Νίκος πήδηξε πάνω στην καρότσα χωρίς να γίνει αντιληπτός από τους στρατιωτικούς. Πήδηξε πάνω στην καρότσα, ελπίζοντας σε μια καλύτερη ζωή φορώντας μόνο ένα φανελάκι. Φυσικά στην Πελοπόννησο που συνειδητοποίησαν τον "λαθρεπιβάτη" δεν υπήρχε περίπτωση να τον επιστρέψουν, κι έτσι κατατάγηκε στην πολυπόθητη υπηρεσία.

Εικόνα: Ο Νίκος Μπουρνούτος στη ΣΜΥ δεκαέξι χρονών. Όρθιος δεύτερος από αριστερά

Το 1966 παντρεύεται τη Μαρία επίσης απόγονο Μικρασιατών προσφύγων και γόνο αριστοκρατικής οικογενείας. Και τον ίδιο καιρό μετατίθεται στην Κύπρο στην ΕΛΔΥΚ. Με τη σύζυγό του αποκτούν δύο παιδιά τον Βασίλη και τον Γιώργο. Και το 1973 μετακομίζουν οικογενειακώς στην Κύπρο. 

Εικόνα: Ο Νίκος Μπουρνούτος διμοιρίτης σε παρέλαση 

Ένα χρόνο διήρκησε η ειρηνική ζωή. Τον Ιούλιο του 1974 έγινε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, επονομαζόμενη και ως Αττίλας. ο Νίκος βρέθηκε στην πρώτη γραμμή, μαχόμενος στο πλευρό του Διοικητή της ΕΛΔΥΚ Παναγιώτη Σταυρουλόπουλου υπερασπιζόμενοι το αεροδρόμιο. Κάποια μέρα τότε, ενώ οδηγούσε τη διμοιρία του σε μάχη, προσπαθούσαν να περάσουν απέναντι ένα ποτάμι. Και αντιλήφθηκαν ότι πιο μακριά, κάποια γυναίκα, αγνώστου καταγωγής προσπαθούσε να περάσει το ποτάμι κρατώντας αγκαλιά το μωρό της. Κι επειδή δεν το κατάφερνε, άφησε το μωρό πίσω από κάποιους θάμνους και προσπαθούσε να βρει τρόπο να περάσει το ποτάμι. Και ξαφνικά το πέρασε. Είχε ήδη αντιληφθεί τους στρατιώτες και ήταν κατατρομαγμένη. Οι στρατιώτες προσποιήθηκαν ότι δεν την πρόσεξαν. Πήραν το μωρό και το πέρασαν απέναντι στο ποτάμι μαζί τους. Άφησαν το μωρό ασφαλές σε μέρος που το έβλεπε η γυναίκα, η οποία έτρεξε να το πάρει. 

Πολύ σύντομα, την πρώτη κιόλας εβδομάδα, ο Νίκος τραυματίζεται στην κνήμη, λίγο κάτω από το γόνατο από τουρκικό βλήμα. Η σφαίρα διαπέρασε το πόδι από μπροστά, διέλυσε την κνήμη και την περόνη και βγαίνοντας από το πίσω μέρος ξεκόλλησε και πήρε όλη τη γάμπα. Δεν υπήρχε πλέον γάμπα. Μόνο οστό. Πολύ αργότερα ακόμα το θυμόταν και νευρίαζε για την παραβίαση των όρων του πολέμου από τους Τούρκους, γιατί αυτά τα βλήματα ήταν απαγορευμένα, γιατί έκανα πολύ μεγάλη ζημιά. Διοικούσε ένα πεζοπόρο τμήμα και πολεμούσε όλη μέρα. Ήταν σούρουπο και δέχτηκαν επίθεση. Και έκαναν έφοδο. Η σφαίρα τον βρήκε μπροστά. Όχι πίσω. Άξιος συνεχιστής του αρχαίου ελληνικού ιδεώδους των Σπαρτιατών. Όταν έπεσε, ο Νίκος έδιωξε τη διμοιρία του για να μην την θέσει σε κίνδυνο. Έμεινε στον συγκεκριμένο χωματόδρομο, γνωρίζοντας ότι κάποια στιγμή θα περάσουν ελληνικά οχήματα να περισυλλέξουν στρατιώτες. Έμεινε εκεί, κάτω από ένα δέντρο πλάι στο δρόμο όλη τη νύχτα. Και έβρεχε όλη νύχτα. Το επόμενο πρωί όντως ήρθε ένα φορτηγό του ελληνικού στρατού που περισυνέλλεγε τραυματίες. Τον πέταξαν σαν τσουβάλι πάνω στην καρότσα, και έπεσε πάνω σε άλλα κορμιά, τραυματισμένα ή πλέον νεκρά. Όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο ίδιος: "μας πετούσαν επάνω κυριολεκτικά σα σακιά. Οι επιζώντες κουνιόμαστε για να αναρριχηθούμε προς τα πάνω και από κάτω μας ήτανε νεκρά κορμιά. Δηλαδή πραγματικά οποίος είχε δύναμη να κουνηθεί κουνιόταν πιο πάνω για να επιβιώσει και οι υπόλοιποι κάτω ήταν νεκροί. Όποιος είχε δύναμη να ανέβει πάνω σωζόταν, και οι νεκροί πηγαίνανε προς τον πάτο." Έτσι, τον περισυνέλλεξαν, τον μετέφεραν σε κάποιο νοσοκομείο και σώθηκε.

Όλες αυτές τις ημέρες όμως, η οικογένειά του βίωνε το δικό της δράμα, ανάλογο των κινηματογραφικών σεναρίων. Όπου η οθόνη αντιγράφει τη ζωή. 

Η οικογένεια του Νίκου, η σύζυγος με τους δύο γιούς τους, ζούσαν στο σπίτι που νοίκιαζαν στη Λεμεσό. Ήταν ένα μικρό διαμέρισμα του πρώτου ορόφου. Απέναντί τους ζούσε ένας αστυνομικός, ο Λοφίτης (επίθετό του). Διατηρούσαν οι δύο οικογένειες πολύ καλές σχέσεις γειτνίασης. Όταν άρχισε ο πόλεμος, αφού δεν υπήρχε ούτε τηλεόραση ούτε ραδιόφωνο, αυτός ενημέρωνε για τα γεγονότα την οικογένεια του Νίκου. Κάθε μέρα, για λίγο, κολλούσε πάνω στο τζάμι της κουζίνας ένα χαρτόνι με την ενημέρωση. Μόλις η Μαρία, η σύζυγος του Νίκου το διάβαζε, αυτό κατέβαζε το χαρτόνι από το παράθυρο. Και άρχισαν οι βομβαρδισμοί. Τα δύο αγόρια μη γνωρίζοντας φόβο διασκέδαζαν από τον θόρυβο που έκαναν, αντίθετα με την τρομοκρατημένη μητέρα. Και μία μέρα, τις πρώτες ημέρες της εισβολής, ήρθε η ανίερη ενημέρωση: οι Τούρκοι είχαν βγάλει την οδηγία να σφαγιαστούν οι οικογένειες των Ελλήνων στρατιωτών, ώστε να ξεκινήσει παράλληλα και ψυχολογικός πόλεμος. Έτσι, ο Λοφίτης, τους συμβούλεψε για τις επόμενες κινήσεις τους. Πάντα θα κρατούσε κάποιος τσίλιες για να αντιληφθεί και την παραμικρή κίνηση των Τούρκων. Και μόλις τους δουν να πηδήξουν από το μπαλκόνι της κουζίνας. Ενήργησε τάχιστα και έφερε ένα φορτηγό χώμα και το ξεφόρτωσε κάτω από το μπαλκόνι της κουζίνας, με την προοπτική να πηδήξουν από το μπαλκόνι και να τρέξουν να βρουν καταφύγιο στο σπίτι του. Και όντως, σε βάρδια που φυλούσε ο μικρός Βασίλης, είδε να ανεβαίνουν την εξωτερική σκάλα, όσο μπορούσαν πιο κρυφά, σκυμμένοι κάμποσοι Τούρκοι. Ήταν βράδυ και οι υπόλοιποι κοιμόταν. Το παιδί πήγε τρομοκρατημένο και ξύπνησε τη μητέρα. Αυτή αμέσως άρπαξε τα παιδιά και πήδηξε από το μπαλκόνι πάνω στο χώμα. Και τραβώντας τα πήγε και ζήτησε καταφύγιο στο απέναντι σπίτι του Λοφίτη. Μόλις μπήκαν μέσα, πήγαν στα παράθυρα και κρυφά έβλεπαν τι συνέβαινε στο σπίτι τους. Εύκολο ήταν αυτό. Ένας δρόμος τους χώριζε. Λίγα λεπτά έμειναν οι Τούρκοι μέσα. Μόλις είδαν ότι το σπίτι ήταν άδειο, το περιέλουσαν με πετρέλαιο και το έβαλαν φωτιά. Φεύγοντας, είδαν το οικογενειακό αυτοκίνητο, ένα μπλε Peugeot, και ο ένας από αυτούς έριξε μια χειροβομβίδα από κάτω του. Το ανατίναξε. Αμέσως ο αστυνομικός έδωσε νέες οδηγίες όσον αφορά στους βομβαρδισμούς. 

Και πέρασαν μερικές μέρες. Και ήρθε ένα στρατιωτικό όχημα και τους παρέλαβε. Και τους φυγάδευσαν μαζί με άλλες οικογένειες Ελλήνων στρατιωτών. Τους πήγαν στα ορεινά. Σε φυλάκια κυρίως έμεναν, ώσπου να ξαναφύγουν. Και είχε αρχίσει η πείνα και θέριζε. Και η οικογένεια κρατήθηκε ζωντανή με τα χαρούπια που ήταν ώριμα εκείνη την εποχή. Ευτυχώς. Κάποια μέρα, και ενώ βρίσκονταν σε ένα στρατόπεδο, δέχτηκαν επίθεση από αέρος. Τα βλήματα έσκαγαν παντού και μπροστά στα έντρομα μάτια των παιδιών ένα έσκασε στο κεφάλι ενός φαντάρου. Το κεφάλι του εξαερώθηκε, και το νεκρό κορμί του πετάχτηκε με περισσή φόρα στον τοίχο του στρατοπέδου γεμίζοντας τον τόπο αίματα. "Εμπειρίες φοβερές, τραγικές", αναφέρει ο μικρός τότε γιος, ο Γιώργος. 

Κάποια στιγμή τις επόμενες ημέρες, η μητέρα έμαθε που βρισκόταν ο πατέρας τραυματισμένος. Και κατευθύνθηκαν σ' εκείνο το υπαίθριο νοσοκομείο. Και η επανένωση της οικογένειας ήταν συγκινητική. Και τρομαχτική ταυτόχρονα λόγω του βαριού τραυματισμού το πατέρα. Και οι γιατροί ζήτησαν από τη μητέρα να υπογράψει για να κόψουν το πόδι του πατέρα γιατί η γάγγραινα καραδοκούσε. Η μητέρα όμως αρνήθηκε πεισματικά, και κατάφερε ο γιατρός της μονάδας, ένας Πόντιος μεγαλόσωμος να της δώσει την εξής συμβουλή: Να πλένει το πόδι με αλατόνερο και να τρίβει τους νεκρούς ιστούς. Έτσι κι έκανε ανελλιπώς. Και επειδή το νοσοκομείο ήταν υπαίθριο, οι κραυγές πόνου του πατέρα δεν μπορούσαν να κρυφτούν με τίποτα. Σιγά-σιγά όμως έθρεψε το πόδι και οι κραυγές και οι πόνοι σταμάτησαν. Η γυναίκα είχε σώσει το πόδι του άντρα της, επειδή γνώριζε πόσο υπερήφανος ήταν αυτός και ότι δεν θα μπορούσε να επιζήσει ως "σακάτης". 

Μετά από λίγες ημέρες η οικογένεια έφυγε και εγκαταστάθηκε σ' ένα σπίτι στην Καστοριά, στην Τσόντου Βάρδα. Εκεί ζούσε η αδελφή της Μαρίας. Και ενάμισι μήνα μετά επέστρεψε στην πατρίδα και ο Νίκος. Όρθιος, με το μπαστούνι του πλέον μόνιμο συνοδό. Όρθιος και ζωντανός όμως. Στη συνέχεια της ζωής του ο Νίκος, αρνήθηκε την αναπηρική σύνταξη, από περηφάνια και μόνο και συνέχισε να υπηρετεί ως μόνιμος υπαξιωματικός. Αποστρατεύτηκε όταν ήρθε η ώρα με τον βαθμό του Υπολοχαγού. 

Εικόνα: ο Νίκος Μπουρνούτος 1ος αξιωματικός από αριστερά με την επίσημη στολή του

Εικόνα: ο Νίκος Μπουρνούτος 3ος από αριστερά με το λευκό πουκάμισο στους όρθιους

Ο Νίκος Μπουρνούτος έφυγε από τη ζωή πριν λίγα χρόνια. Η ζωή και ο θάνατός του ήταν το ίδιο αξιοπρεπείς όσο και στα χρόνια της νιότης του. Με περηφάνια και καθήκον απέναντι στα ιδανικά, με την πατρίδα κορωνίδα!

Τιμή και δόξα στο Συνταγματάρχη Βασίλειο Παπαλάμπρου, τον Κωνσταντίνο Κέντρα, το Νικόλαο Μπουρνούτο και σε όλους τους ήρωες της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου.

Αιωνία ας είναι η μνήμη τους.

Αιώνια και τιμημένη.

Και για άλλη μια φορά επαληθεύτηκε το:

ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥΝ ΣΑΝ ΕΛΛΗΝΕΣ!

ΑΞΙΑ ΤΕΚΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ!

ΑΘΑΝΑΤΟΙ!

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

ΠΗΓΕΣ

Το χρονικό της Μάχης της ΕΛΔΥΚ ,Παναγιώτη Σταυρουλόπουλου, (εκδ ΠΕΛΑΣΓΟΣ)

Αυτοί που τίμησαν την στολή τους - Κύπρος 1974, Κωνσταντίνος Δημητριάδης (εκδ ΠΕΛΑΣΓΟΣ)

Περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία τεύχος No 095, ΕΛΔΥΚ

Χρήστος Καλέτσος (αρχείο)

Δημήτριος Πεπεράς

Αθανάσιος Στάικος

Κωνσταντίνος Δημητριάδης

Σοφία Καλέτσου

Χρυσάνθη Σταυριανάκου

ΙΣΤΟΣ

https://veteranos.gr

https://psigmata-istorias.blogspot.com

http://www.tovimatisaigialeias.gr

http://hlaggamou.blogspot.com

Προσωπικό Αρχείο Συνεντεύξεων